ABC Ucha
Rola woskowiny
Wosk uszny, znany także pod medycznym terminem woskowina lub woszczyna (łac. cerumen) – to żółtawa, woskowata substancja wydzielana przez gruczoły znajdujące się w początkowej części przewodu słuchowego zewnętrznego przy małżowinie usznej.
Jest mieszaniną lepkiej wydzieliny gruczołów łojowych, gruczołów potowych i mniej lepkiej ze zmodyfikowanych apokrynowych gruczołów potowych oraz złuszczonych komórek skóry wyścielających przewód słuchowy. Dzięki składowi chemicznemu zapobiega wzrostowi bakterii i grzybów, chroni więc ucho przed infekcjami.
Woskowina pełni pożyteczną rolę natłuszczając przewód słuchowy zewnętrzny, chroniąc go przed urazami i zapobiegając przedostawaniu się do wnętrza ucha wody.
Pełni także ważną rolę w samooczyszczaniu ucha, gdyż wychwytuje drobne ciała obce, jak np. cząsteczki kurzu i brudu tak, aby nie przedostawały się do błony bębenkowej.
Oczyszczanie przewodu słuchowego jest wynikiem migracji nabłonka i jest wspomagane ruchami żuchwy. Razem z woskowiną transportowane są zanieczyszczenia, jakie gromadzą się w przewodzie. Ruchy żuchwy przemieszczają zanieczyszczenia przylegające do ścian w kierunku ujścia przewodu słuchowego zewnętrznego.
Woskowina jest naturalną wydzieliną ochronną i w zwykłych warunkach nie należy jej usuwać z wnętrza przewodu słuchowego, a tylko u jego ujścia. Bywa przydatna i wcale nie wymaga walki z nią wszelkimi sposobami. Dopiero nagromadzone czopy woskowinowe zamykają światło przewodu i powodują upośledzenie słuchu.
Problemy ze słuchem
Jedną z częstszych przyczyn pogorszenia się słuchu jest zaleganie nadmiaru woskowiny w przewodzie słuchowym i powstawanie tzw. „korków woskowinowych”. Taka sytuacja może być spowodowana nadprodukcją woskowiny lub złym sposobem czyszczenia uszu. Wiele osób w celu usuwania nadmiaru wydzieliny stosuje patyczki higieniczne. Laryngolodzy apelują aby tego nie robić. To bardzo zła metoda, która często przyczynia się do uszkodzenia słuchu. Po pierwsze wprowadzony zbyt głęboko patyczek może przerwać delikatną błonę bębenkową powodując poważne komplikacje, a dodatkowo patyczki mogą również powodować upychanie woskowiny i ubijanie jej w przewodzie słuchowym. Kiedy powstaną już korki woskowinowe często okazuje się że niezbędna jest wizyta u specjalisty.
Nadmiar woskowiny może powodować też dokuczliwe szumy uszne słyszane jako brzęczenie, dzwonienie, piski, trzaski, utrudniające normalne funkcjonowanie. Mają one charakter subiektywny - słyszy je tylko osoba, która na nie cierpi. Mogą pojawiać się w określonych sytuacjach lub występować stale, dotyczyć jednego lub obu uszu albo występować w głowie.
Większość, bo prawie 80 procent szumów powstaje w uchu wewnętrznym, a ściślej w jego części odpowiedzialnej za słuch, zwanej ślimakiem. Bywają skutkiem nagłego lub długotrwałego hałasu (np. koncertu rockowego), silnych stresów, nurkowania, gwałtownego oziębienia, stosowania niektórych leków (np. streptomycyny, neomycyny, gentamycyny). Czasem nie znamy ich przyczyny. Zanim udamy się do specjalisty sprawdźmy czy przyczyną szumu nie jest zatkanie ucha zewnętrznego woskowiną lub ciałem obcym.
Czego unikać?
Nie należy do czyszczenia uszu stosować patyczków higienicznych, ani innych przedmiotów stosowanych w życiu codziennym takich jak klucze, spinacze biurowe, ruloniki z chustki czy druciki. Mogą one podrażnić delikatną skórę przewodu słuchowego, a wprowadzone zbyt głęboko uszkodzić błonę bębenkową. Podczas próby czyszczenia często zdarza się, że woskowina wpychana jest do głębszych części ucha. Dochodzi wówczas do zatkania przewodu słuchowego lub ograniczenia ruchomości błony bębenkowej. Zatkanie takie jest jedną z najczęstszych przyczyn pogorszenia słuchu. Laryngolodzy nie rekomendują również stosowania „świec do woskowania”. Nieumiejętnie używane mogą doprowadzić do perforacji błony bębenkowej lub poparzeń.
Również częste oczyszczanie przewodu nie jest wskazane, ponieważ niedobór woskowiny może prowadzić do wystąpienia świądu ucha, wysychania i łuszczenia się skóry. Można też usunąć zbyt dużo woskowiny przez co zostanie ona ponownie szybko i w dużej ilości wyprodukowana, co zaburzy naturalny poziom jej produkcji. Spowoduje to szybkie zatkanie ucha zbyt dużą jej ilością, w efekcie wskazana będzie konsultacja laryngologa.
